توصیه های زمانی برای نگهداری مواد غذایی در یخچال و فریزر

توصیه های زمانی برای نگهداری مواد غذایی در یخچال و فریزر
(مدیریت خانه و خانه داری)

مدت زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال و فریزر
شیر تازه:  در یخچال 5 تا 7 روز
شیر بسته بندی باز شده: در یخچال 2 تا 3 روز
خامه چربی گرفته شده: در یخچال 10 روز
خامه چرب: در یخچال 1 روز
خامه ترش شده : در یخچال 4 هفته
ماست : در یخچال 7 روز

پنیر : در یخچال 6-12 هفته ، در فریزر 6 تا 12 ماه
کره : در یخچال 2 هفته – در فریزر 9 ماه
بستنی:  در فریزر2 ماه
تخم مرغ تازه با پوست: در یخچال 3 هفته
تخم مرغ آب پز سفت: در یخچال 1 هفته
گوشت گوساله (استیک) : در یخچال 3 تا 5 روز ، در فریزر: 6 تا 12 ماه
مرغ – بوقلمون تکه شده : در یخچال 1 تا 2 روز ، در فریزر:9 تا 12 ماه
مرغ – بوقلمون درسته: در یخچال 1 تا 2 روز ، در فریزر: 1 هفته
گوشت اردک یا غاز: در یخچال 1 تا 2 روز ، در فریزر : 6 ماه
دل و جگر مرغ: در یخچال 1 تا 2 روز ، در فریزر:3 – 4 ماه

گوشت پخته شده : در یخچال 1 – 2 روز ، در فریزر: 3-4 ماه
گوشت گوسفند کباب شده یا خردشده: دریخچال 3-5 روز، در فریزر:6 تا 9 ماه
سوسیس: در یخچال 1 تا 2 روز ، در فریزر: 3 تا4 ماه
سوسیس دودی: در یخچال: 7 روز ، در فریزر: 1تا2 ماه
انواع گوشت (دل ، جگر، زبان): در یخچال 1تا2 روز ، در فریزر: 3-4 ماه
گوشت ماهی کم چرب: در یخچال 1تا2 روز ، در فریزر: 4-6 ماه
گوشت پرچرب (ماهی آزاد): در یخچال 1تا2 روز، در فریزر: 2-3 ماه
فیله ماهی: در فریزر: 18 ماه
سیب: در یخچال 1ماه ، در فریزر: 8-12 ماه
زردآلو، گوجه، هلو، انگور، گلابی و آلو: در یخچال 3-5 روز ، در فریزر:8-12 ماه
آوکادو: در یخچال 3-5 روز ، در فریزر: 8-12 ماه
موز و بارهنگ : در فریزر: 8-12 ماه
گیلاس: در یخچال 2-3 روز، در فریزر: 8-12 ماه
پرتقال، لیموها ، گریپ فروت: در یخچال 2 هفته ، در فریزر: 4-6 ماه
کیوی : در یخچال 3تا 5 روز، در فریزر: 4-6 ماه
انبه: در فریزر: 8-12 ماه
خربزه، هندوانه ، طالبی : در یخچال : 1 هفته، در فریزر: 8-12 ماه

آناناس: در یخچال 2-3 روز ، در فریزر: 4-6 ماه
کنگر فرنگی: در یخچال 1 هفته
مارچوبه: در یخچال 2-3 روز، درفریزر: 8-12 ماه
چغندر، هویج، کلم بروکلی، لوبیاها و کدوتنبل: در یخچال 3-5 روز ، در فریزر: 8-12 ماه
گل کلم: در یخچال 1 هفته ، در فریزر: 8-12 ماه
جعفری: در یخچال 2-3 روز
ذرت: در فریزر: 8-12 ماه
پیازچه: در یخچال 3-5 روز
کرفس: در یخچال 1 هفته ، در فریزر: 8-12 ماه
اسفناج ، خردل : در یخچال 3-5 روز، در فریزر: 8-12 ماه
کاهو: در یخچال 1 هفته
قارچ ها و بامیه: در یخچال 1-2 روز ، در فریزر: 8-12 ماه
ترب و تربچه: در یخچال 2 هفته
کدو: در فریزر: 8-12 ماه
نان : در فریزر: 6-12 ماه
کیک صبحانه، کلوچه: در فریزر: 2-4 ماه
پن کیک(نوعی کلوچه): در فریزر: 1-2 ماه
خمیر پخته نشده : در یخچال 2-3 روز ، در فریزر: 6 ماه
کیک اسفنجی: در فریزر: 4-6 ماه
پنیر: در یخچال 3-7 روز ، در فریزر: 4-6 ماه
شیرینی دانمارکی: در فریزر: 3ماه
پیراشکی: در فریزر: 6 ماه
شیرینی پای کدو تنبل: در یخچال 1-2 روز، در فریزر: 1 ماه
پای میوه: در یخچال 1-2 روز ، در فریزر: 1سال
پای میوه نپخته: در فریزر: 8 ماه

توصیه‌هایی برای نگهداری مواد غذایی در یخچال

قرار دادن مواد غذایی گوناگون و متعدد برای مدت طولانی در داخل یخچال،کار بسیار راحتی است. اما معمولاً افراد خانواده از مواد غذایی که در داخل یخچالشان وجود دارد غافل می‌شوند و آنها را به فراموشی می‌سپارند.
به خاطر بسپارید که خوراکی‌ها و مواد غذایی در یخچال برای همیشه تازه نمی‌مانند و روزی خواهد رسید که شما حجم زیادی از آنها را دور می‌ریزید و یا این که مردد می‌شوید و از خود می‌پرسید آیا این مواد خوراکی هنوز سالم و قابل استفاده هستند و یا این که فاسد شده‌اند.
کارشناسان می‌گویند برای اینکه از سالم بودن مواد غذایی اطمینان حاصل کنیم همیشه نباید به برچسب‌های روی آنها که توضیحاتی در مورد تاریخ مصرف داده است اطمینان کرد. اگرچه بعضی از مواد غذایی دارای چنین برچسب‌هایی هم نیستند. سایر مواد خوراکی دیگری که دارای چنین توضیحاتی هستند هم ممکن است گاهی اوقات مصرف کننده را گیج و سرگردان کند.

بیشتر مردم به محض اینکه درب قوطی کنسروها و مواد غذایی را باز می کنند، نمی‌توانند تشخیص بدهند که آیا آنها تازه و قابل مصرف هستند یا خیر. بنابراین بسیار مهم است که بدانیم کدام یک از مواد غذایی و خوراکی به محض آنکه در یخچال قرار می‌گیرند، ماندگاری و طول عمر کمتری دارند و سریع‌تر فاسد می‌شوند.
اگر مواد خوراکی که برای تهیه غذا در یخچال نگهداری می‌شوند، پس از گذشت یک مدت طولانی مورد مصرف قرار بگیرند، می‌توانند موجب فاسد شدن غذایی که ما مصرف می‌کنیم شوند و در نهایت خطرات و مشکلات بسیار جدی برای سلامت ما ایجاد می‌کنند.
بطری‌های حاوی آب میوه که مخصوص کودکان است از زمانی که درب آن باز می‌شود، به مدت یک تا سه روز در یخچال قابل استفاده و نگهداری هستند و تازه می‌مانند. گوشت و سبزیجات تازه‌ای که برای کودکان تهیه می‌شود هم باید پس از یک تا دو روز نگهداری در داخل یخچال، دور ریخته شوند. این یک اصل است: هرگز غذای کودکان را بیشتر از سه روز در داخل یخچال نگهداری نکنید.
خطری که گاهی اوقات غذای کودکان را تهدید می‌کند این است که والدین ممکن است کودکان خود را با شیشه شیر غذا بدهند. با این عمل بزاق دهان که به شیشه منتقل می‌شود می‌تواند به رشد باکتری، پس از آنکه که شیشه را مجددا‌ً به داخل یخچال می‌گذارند کمک کند. اگر شما بطری حاوی مواد غذایی کودک خود را بیشتر از یک بار مصرف می‌کنید، برای هر بار استفاده از آن حتماً اطمینان حاصل کنید که به مقدار کافی از آن برای کودک خود برداشته‌اید. با این عمل مجدداً‌ قاشق کثیف وارد بطری نمی‌گردد.

نگهداری سس گوجه فرنگی در یخچال
سس‌هایی که اساسا‌ً با گوجه فرنگی تهیه می‌شوند به محض آنکه درب آنها باز می‌شود، تنها به مدت 5 روز در یخچال می‌توانند نگهداری شوند و تازه بمانند. نگهداری این نوع سس‌ها به دقت زیادی احتیاج دارد.
این نوع سس‌ها را نباید به مدت طولانی در یخچال نگهدارید تا کپک بزند. گاهی اوقات ممکن است شما پس از 5 روز، کپکی که بر روی سس ایجاد می شود را نبینید. اما آن سس آنقدر کهنه شده است که دیگر قابل استفاده نخواهد بود. بعضی از کپک‌ها و یا قارچ‌ها ایجاد سمومی می‌کنند که می‌توانند بسیار مضر باشند. کپک‌ها در محیط‌های خیلی مرطوب رشد می‌کنند و عاملی که باعث گسترش و افزایش آنها می‌گردد، حجم بیش از حد رطوبت است. طبخ و پخت آنها نیز نمی‌تواند سموم آن را نابود کند و از بین ببرد. بنابراین برای امنیت و سلامت بیشتر، بهتر است که آن را دور بریزید.
نگهداری سس مایونز در یخچال
این نوع سس از زمانی که درب آن باز می شود می‌تواند به مدت دو ماه در یخچال نگهداری و استفاده شود. سس مایونز به دلیل آنکه حجم چربی آن بالا است، مانع رشد باکتری و کپک می‌شود، اما روغن موجود درآن پس از گذشت مدت زمان کوتاهی از تاریخ مصرف آن شروع به تجزیه شدن می‌کند و طعم و بوی آن را تغییر می‌دهد و دیگر مزه خوبی نمی‌دهد.
گاهی اوقات ممکن است که شما در تغییر بوی آن دچار اشتباه شوید و قادر نباشید تشخیص دهید که بوی آن تغییر کرده است، بنابراین کاملاً‌ دقت کنید و در این گونه موارد هرگز ریسک نکنید و حتماً آن را حتی اگر متعلق به یک کارخانه معتبری است، پس از گذشت دوماه نگهداری در یخچال، دور بریزید. برای سایرچاشنی‌های دیگر مثل ترکیبات رب گوجه فرنگی و قارچ، سس سالاد حتماً به تاریخ مصرف آن که معمولاً دقیق و درست هستند مراجعه کنید.
پیگیری کردن و به خاطر سپردن اینکه چه مدت غذای شما در یخچال مانده و نگهداری شده است کارآسانی نیست. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که یک قلم و کاغذ بردارید و تاریخی که شما درب هر نوع کنسرو یا بطری را باز می کنید بنویسید و از تاریخ ها به عنوان علامت مرجع استفاده کنید. به محض اینکه تاریخ مصرف آن از زمانی که شما یادداشت کردید گذشت، باید آن ماده خوراکی را دور بریزید.

نگهداری پنیر در یخچال
پنیرهای نرم‌تر ماندگاری و عمرحیاتشان کمتر از پنیرهای سفت است. ما می‌توانیم پنیرهای سفت مثل پنیر سفید و پنیرهای سوئیسی را پس از آنکه درب آن را باز می‌کنیم، به مدت 3 تا 4هفته در یخچال نگهداری کنیم.
پنیرهای نرم، مثل پنیرهای پرچرب را تنها به مدت یک هفته می‌توانیم در یخچال نگهداری کنیم. برای اینکه از سالم بودن پنیرکاملاً اطمینان حاصل کنید، ‌می‌توانید به تاریخ تولیدآن نگاه کنید. اما بهترین روش این است که پنیر را امتحان کنید. یعنی دقت کنید و ببینید آیا کپکی بر روی آن وجود دارد یا خیر.
شما می‌توانید دوام و ماندگاری پنیر را قبل از اینکه آن را در یخچال نگهداری کنید افزایش دهید. یعنی حفاظ پلاستیکی روی پنیر را که محکم بر روی آن کشیده شده است بردارید و پنیر را در کاغذهای موم دار قرار دهید و آن را کاملاً‌ با کاغذ بپوشانید.
شما می‌توانید پنیری را که بر روی آن کپک وجود دارد مصرف کنید اما باید در این مورد خیلی دقت کنید. با چاقو، به اندازه یک کمی بیشتر از سطحی را که با کپک پوشیده شده است ببرید و سعی کنید چاقو را تمیز نگه دارید تا از گسترش و افزایش کپک خودداری کنید و سپس آن را مجدداً با مقداری از کاغذی که به موم آغشته است بپوشانید.

نگهداری تخم مرغ در یخچال
تخم مرغ‌ها را می‌توانید حداقل به مدت 3 تا 5 هفته در یخچال نگهداری کنید. به خاطر داشته باشید که تخم مرغ‌ها را حتی اگر یک جای مخصوص و مجزا برای آن دارید در قسمت جلوی یخچال قرار ندهید. اگر آنها را در جلوی یخچال قرار دهید خیلی سریع تر فاسد می‌شوند.
تخم مرغ، شیر و مواد غذایی خام مثل ماهی، گوشت و مرغ را در قسمت عقب یخچال قرار دهید. برای اینکه قسمت عقب یخچال سردتر است و باکتری در جایی که درجه حرارت پایین و فضا خنک تر است کمتر رشد می کند. عقب یخچال معمولاً خنک‌ترین و سردترین قسمت یخچال شماست.
بنابراین بهتر است مواد خوراکی که مستلزم این هستند که تازه‌تر بمانند درآن جا نگهداری کنید. شما می‌توانید مواد خوراکی مثل کره را درجلوی یخچال که گرم‌تر است نگهداری کنید. کره، بطری آب و سایر نوشیدنی‌هایی که درب آن باز است کمتر مستعد فاسد شدن هستند و با دمای یخچال هیچ گونه مشکلی ندارند.

نگهداری باقی مانده غذاها در یخچال
شما می‌توانید باقی مانده غذاها را به مدت سه تا چهار روز در یخچال نگهداری کنید. انواع گوناگون پیتزا، مرغ و سالاد ماهی تن را باید حداقل در عرض مدت کوتاه، حدوداً ‌دو ساعت پس از سرو و مصرف کردن آن، برای کاهش دادن خطر بیماری‌هایی که از طریق غذای فاسد منتقل می‌شود در داخل یخچال بگذارید.
هرگز باقی مانده غذاها را در آشپزخانه نگهداری نکنید و به محض اینکه آن را پخت و تهیه کردید، فوراً در یخچال قرار دهید. به این دلیل که هوای خنک و سرمای داخل یخچال میزان رشد باکتری را کاهش می‌دهد. برای مواد خوراکی که حجم بیشتری دارند و فضای زیادی را اشغال می‌کنند، مثل سالاد ماکارونی و غذاهایی نظیر غذاهای چینی با حجم زیاد را به جای اینکه در داخل یک ظرف بزرگ بریزید، آن را در داخل چندین ظرف کوچک قرار دهید و سپس در داخل یخچال بگذارید.
با این روش سرمای یخچال به سرعت و به طور یکنواخت غذا را خنک می‌کند. برای چنین غذاهایی اگر از یک ظرف بزرگ استفاده کنید، به دلیل آنکه سرمای یخچال کاملا ‌و به طور یکنواخت غذا را خنک نمی کند، خطر اینکه باکتری یا هرچیز دیگری در وسط غذا تولید و رشد کند بسیار زیاد است.
انتخاب و نگهداری مواد غذایی
روغن بسیاری از غذاها در روغن سرخ می شوند و به بسیاری دیگر روغن را به عنوان چاشنی اضافه می کنند. مانند برنج ، سالاد و… . روغن مصرفی ما دو منشا مختلف دارد: حیوانی و نباتی.
روغن حیوانی مملو از کلسترول است و مصرف آن توصیه نمی شود. روغن نباتی هم به دو صورت مایع و جامد عرضه می شود. فرم مایع دارای اسیدهای چرب اشباع نشده است که ارزش غذایی بیشتری دارد ؛ ولی در مقابل حرارت و نور آفتاب آسیب پذیرتر است.
روغن نباتی جامد هیدروژنه  فاقد اسیدهای چرب اشباع نشده است ؛ اما در مقابل تغییرات دما مقاومتر است و دیرتر خراب میشود.

نکات قابل توجه در خصوص تهیه و مصرف روغن:
1 – علایم ظاهری فساد در روغن شامل افزایش بو، غلیظتر شدن روغن مایع ، تغییر رنگ و تند شدن آن است.
2 – هنگام خرید روغن به برچسب تولید آن )پروانه بهره برداری و پروانه بهداشتی و تاریخ مصرف دقت کنید.
3 – روغن را در محلی خنک و دور از نور و هوا و در ظروف دربسته نگاهداری کنید. درظرف روغن را پس از مصرف حتما ببندید.
4 – هنگام مصرف روغن ، از حرارت کم استفاده کنید. حرارت دادن زیاد و طولانی ، روغن مایع را خراب می کند و روغن سوخته می تواند سرطانزا باشد.
5 – روغن اضافی مصرف شده را به ظرف اصلی روغن برنگردانید.
6 –  از مصرف مجدد روغنی که چندبار حرارت دیده ، جدا خودداری کنید.
7 – روغن مایع نباید از سویا تهیه شده باشد. روغن حاصل از سویا برای تولید روغن جامد استفاده می شود و در حالت مایع بسرعت خراب می شود. روغنهای مایع استاندارد موجود در بازار ایران ، معمولا از آفتابگردان تهیه شده است.
8 – در مجموع سعی کنید حتی الامکان روغن کمتری برای طبخ غذا استفاده کنید. غذاهای آب پز معمولا ارزش غذایی بیشتری دارند و خطر افزایش چربی خون نیز بااستفاده از آنها کمتر میشود.
رعایت چند نکته در انجماد موادغذایی
1- انجماد، بهترین نحوه نگهداری موادغذایی بوده و موجب متوقف شدن فعالیت میکرب ها می شود.
2- با استفاده از یخچال های خانگی می توان موادغذایی منجمد را حداکثر تا سه ماه نگهداری کرد.
3- بعضی از غذاهای منجمد را می توان به طور منجمد طبخ کرد. این عمل موجب تسریع و صرفه جویی در وقت و حفظ رنگ و طعم موادغذایی می شود.
4- سبزی ها را قبل از انجماد، توسط بخار و یا با مقدار کمی آب بپزید. سپس آن را سرد کرده، بسته بندی و منجمد کنید. این عمل فعالیت دیاستازها را متوقف می سازد.
5- مواد پروتئینی، چربی ها، هیدارتهای کربن، ویتامینهای B وC موادغذایی را در 18- درجه سانتیگراد می توان حفظ کرد.
6- درجه حرارت نگهداری مواد یخ زده نباید کمتر از 15- درجه سانتیگراد باشد.
7- کیسه حاوی موادغذایی قبل از انجماد باید خالی از هوا بوده و پاره نباشد.
8- هنگام استفاده از محصول منجمد شده باید آن را از فریزر به یخچال انتقال داد تا یخ آن باز شود. این عمل موجب نگهداری رنگ، طعم و صرفه جویی در وقت است.
9- خرید محصول منجمد باید در مرحله آخر خرید انجام گیرد و به محض ورود به منزل در یخچال نگهداری شود.
10- گوشتهای منجمد را در یخچال و یا در درجه حرارت محیط زیست باز کنید.
11- طبخ سبزی های منجمد باید در مدت زمان کوتاه تری انجام گیرد، زیرا قبل از انجماد سبزی ها طبخ شده اند.
12- موادغذایی را در کیسه های نایلونی، ظروف پلاستیکی یا آلومینیومی سربسته فریز کنید.
13- هیچ گاه قطعات ماهی فریز شده را در آب باز نکنید زیرا جذب آب موجب می شود که طعم آن تغییر کند. اما انجام این کار در مورد ماهی درسته اشکالی ندارد.
14- مدت زمان نگهداری موادغذایی گوشتی به صورت انجماد 2 الی 3 ماه، شیرینی ها ، میوه ها و اغلب سبزیها 6 ماه الی یک سال است.
15- موادی که هیچ گاه نباید منجمد کرد عبارتند از: خامه، شیر، ژله، سس مایونز، کاهو، موز، تربچه، خربزه، طالبی و تخم مرغ سفت.
16- بعضی از سبزی ها را که به صورت خام مصرف می شوند، نباید منجمد کرد.
17- سبزی ها را قبل از انجماد، تمیز شسته، پاک کنید. سپس با بخار پخته ، فریز کنید.
18- کندی در انجماد موجب فاسد شدن سبزی می شود.
19- گوشت پرندگان فریز شده را توسط آب جاری و یا با قراردادن در یخچال باز کنید.
20- مواد نشاسته ای حساسیت کمتری به سرعت انجماد دارند.
21- گوشت سفید مثل مرغ و ماهی در اثر انجماد نسبت به گوشت قرمز آسیب پذیرتر است.
نگهداری مواد غذایی در خانه
به منظور جلوگیری از تکثیر باکتریهایی که مسمومیت غذایی ایجاد می کنند ، دمای سردترین قسمت یخچال را بین صفر تا پنج درجه سانتیگراد تنظیم کنید . برای کنترل درجه حرارت از دماسنج یخچال استفاده کنید . فاسدشدنی ترین مواد غذایی را در سردترین قسمت یخچال قرار دهید .
برای آنکه یخچال در تمام اوقات سرد باقی بماند ، از پرکردن بیش از حد آن بپرهیزید . در یخچال را طولانی تر از مدت لازم باز نگه ندارید . ذوب کردن یخ یخچال به طور منظم موجب خنک نگه داشتن آن و کاهش مصرف برق خواهد شد .
تکثیر اغلب باکتریها در یخچال ، کند و در فریزر ، متوقف می شود . اما یخچال یا فریزر نمی تواند باکتریها را نابود کند . بنابراین ، باید از پخش و انتقال آنها از یک ماده غذایی به ماده غذایی دیگر جلوگیری کنید .
گوشت خام و غذاهایی را که از حالت انجماد خارج می شوند ، باید در ظرف دردار نگهداری کنید . با این کار ،‌تراوش حاصل از آنها باعث آلودگی سایر مواد غذایی نمی شود .
اگر از گوشت خام یا غذایی که از حالت انجماد در آمده ، مایعی تراوش می شود . آنها را در طبقه ای پایین تر از ماده غذایی پخته شده ( که حتماً درپوش محافظ دارد ) نگهداری کنید . همچنین باید از وارد شدن مایع تراوش شده به داخل سبزی و سالاد جلوگیری کرد .

در صورت امکان ، هنگامی فریزر را خاموش و برفک زدایی کنید که ذخیره مواد غذایی داخل آن کم باشد . قبل از این کار ، ترتیبی بدهید تا مواد غذایی داخل فریزر را سرد نگه دارید . برای مثل : استفاده از فریزر همسایه یا جعبه های عایق یا پیچیدن مواد غذایی منجمد در تعداد زیادی روزنامه یا پتوی تمیز به سرد نگه داشتن مواد غذایی منجمد برای مدت
کوتاهی کمک خواهد کرد . تخم مرغ را در یخچال نگهداری کنید . معمولاً تخم مرغ را از زمان تولید تا هنگام فروش در دمای ثابت و خارج از یخچال به نحو مطلوب نگهداری می شود . اما در خانه تخم مرغ در معرض تغییرات درجه حرارت است و بهتر است که در یخچال نگهداری شود ( ترجیحاً در بسته بندی اصلی تاریخ دار )تا از رشد باکتریها جلوگیری به عمل آید .
بهتر است تخم مرغهای شکسته یا ترک دار را دور بریزید . مواد غذایی را به روشهای مختلف بسته بندی می کنند ، مانند کنسرو کردن ، استفاده از پوششهای پلاستیکی ، بسته بندی تحت خلاء و بسته بندی در اتمسفر تغییر یافته ( که بسته ها به جای هوا حاوی گازهای دیگر مانند نیتروژن و یا دی اکسید کربن هستند )‌. بسته بندی از هر نوع که باشد ، باید دستوراتی که در مورد شرایط نگهداری ، کنترل دما و مدت زمان نگهداری در برچسب آن نوشته شده رعایت شود ؛ بویژه از زمانی که بسته ، باز می شود . غذایی که تاریخ مصرف آن گذشته است ، دور بریزید .

فریز کردن وحفظ ارزش مواد غذایی
با آغاز فصل پاییز بسیاری اقدام به فریزری کردن مواد غذایی و انواع میوه و سبزی می کنند تا در پاییز و زمستان آینده از این مواد استفاده کنند. این امر هر چند باعث سهولت تهیه غذا بویژه برای افراد کارمند شده و تنوع غذایی را نیز به همراه دارد، اما متخصصان تغذیه تأکید می کنند تا حد امکان مواد غذایی تازه جایگزین مواد غذایی فریزری شود؛ اما می توان
با رعایت اصول صحیح فریز کردن موادغذایی، کیفیت مواد غذایی را حفظ کرد تا با آسودگی بیشتری ازاین مواد استفاده کرد. آنچه در پی می آید بررسی اصول صحیح فریز کردن مواد غذایی، میوه ها و سبزیها است تا با نیم نگاهی به این توصیه ها تغذیه بهتر داشته باشیم.
بسته بندی و شرایط آن مواد غذایی پیش از فریز شدن نیاز به بسته بندی مناسب دارند تا عطر و طعم، رطوبت، رنگ طبیعی و ارزش غذایی خود را از دست نداده و سرمای فریزر و خشکی محیط آن باعث خراب شدن مواد غذایی نشود. انتخاب نوع بسته بندی در گام نخست بستگی به نوع ماده غذایی و در مرحله بعد به سلیقه و میل شخصی بستگی دارد. از سوی دیگر لازم است تا پیش از بسته بندی میزان نیاز در هر بار مصرف مشخص شود؛چرا که بسته غذایی که از فریزر خارج می شود نباید مجدداً به فریزر بازگردد چون با هربار خارج شدن مواد غذایی از حالت یخ زدگی اندکی از ارزش تغذیه ای آن کاسته می شود.
به طور کلی بسته بندی انتخابی باید شرایطی به این شرح داشته باشد:
مقاوم به خروج رطوبت مواد غذایی (حفظ رطوبت طبیعی موادغذایی داخل بسته)
با دوام و مقاوم به نشتی مواد از داخل بسته به بیرون
مقاوم به ترک و شکستگی در مقابل دمای ۱۸- درجه سانتیگراد فریزر
مقاوم به نفوذ چربی، روغن و مقاوم به نفوذ بو از محیط فریزر به داخل بسته
حفظ بو و عطر و طعم موادغذایی و مقاوم به نفوذ بو از محیط فریزر به داخل بسته
استاندارد بودن موادی که ظرف یا کیسه نایلون بسته بندی از آن تهیه شده است؛ به طوری که ترکیبات شیمیایی بسته بندی به داخل مواد غذایی نفوذ نکند. در منازل دونوع بسته بندی برای فریز کردن مواد غذایی استفاده می شود که شامل انواع ظروف در دار از جنس های مختلف چون پلاستیک و فلز (نوع شیشه ای کمتر متداول است) و بسته بندی با کیسه نایلون یا پلاستیک های زیپ دار ویژه بسته بندی.
ظروف بسته بندی: ظروف بسته بندی معمولاً پلاستیکی، فلزی یا شیشه ای بوده و در اندازه های مختلف برای بسته بندی موادغذایی با درصد آب بالا یا مواد غذایی چون میوه و سبزی کاربرد دارند. سطح صاف کف و دیواره های ظروف، خارج کردن موادغذایی از ظرف و استفاده از موادغذایی را آسان می کند، به اضافه اینکه می توان بارها و بارها از این ظروف استفاده کرد. ظروف شیشه ای معمولی در دمای فریزر به سرعت می شکند، اما ظروف شیشه ای ویژه فریز کردن موادغذایی به دمای پایین مقاوم هستند.
اغلب این ظروف دهان گشادند، اما انواع دیگر آن نیز متداول است. دهانه گشاد این ظروف برداشت موادغذایی از آنها را آسان می کند؛ آنچه درباره ظروف شیشه باید لحاظ شود، توجه به فضای خالی بالای ظرف یا، فاصله بین سطح ماده غذایی تا در ظرف است تا پس از انبساط مواد غذایی در اثر یخ زدن، ظرف نشکند، به ویژه درباره مایعات که انبساط آنها بیشتر بوده و امکان آسیب به ظروف بسته بندی بیشتر است. اما درباره ظروف پلاستیکی باید مقاومت ظرف به دمای پایین در نظر گرفته شود، چرا که بسیاری از ظروف پلاستیکی در اثر سرما ترک برداشته یا می شکنند.
متخصصان تغذیه بهترین ظروف بسته بندی را ظروف شیشه ای می دانند، چرا که این ظروف ترکیبات شیمیایی ندارند که با مواد غذایی داخل ظرف واکنش نشان بدهند. کیسه های نایلونی و کیسه های پلاستیکی زیپ دار: بسته بندی موادغذایی با کیسه های نایلونی از متداول ترین شیوه های بسته بندی موادغذایی به ویژه در منازل است و پس از آن استفاده از کیسه های پلاستیکی زیپ دار رایج است.استفاده از کیسه نایلون به جهت قیمت پایین و عدم نیاز به شست و شوی مجدد چون ظروف شیشه ای یا پلاستیکی برای استفاده مجدد باید شسته شوند و امکان استفاده از فضای بیشتر به جهت امکان چیدن کیسه های روی هم بسیار رایج است.
اما آنچه در این نوع بسته بندی بسیار مهم است توجه به مقاومت کیسه ها در مقابل نشتی، سرما، پاره شدن یا باز شدن درز کیسه ها در اثر سرمای فریزر و مقاومت به نفوذ یا خروج عطر و طعم، بو و رطوبت طبیعی مواد غذایی است که بی شک با انتخاب کیسه نایلون مناسب می توان به خوبی از ماده غذایی بسته بندی شده محافظت کرد.
به تازگی در بعضی از کشورها از کاغذهای چند لایه برای بسته بندی استفاده می کنند. این کاغذها ازچند لایه شامل یک لایه کاغذ ، یک لایه فویل آلومینیومی، گلایسین، سلفون و یک لایه کاغذ استرچ _ قابل ارتجاع _ تشکیل شده اند که برای بسته بندی مواد غذایی چون انواع میوه، سبزی، گوشت استفاده می شوند. این نوع کاغذها می توانند به خوبی ماده غذایی را محافظت کنند.
به تازگی در بعضی از کشورها از کاغذهای چند لایه برای بسته بندی استفاده می کنند. این کاغذها از چند لایه شامل یک لایه کاغذ، یک لایه فویل آلومینیومی، گلایسین، سلفون و یک لایه کاغذ استرچ _ قابل ارتجاع _ تشکیل شده اند که برای بسته بندی مواد غذایی چون انواع میوه، سبزی، گوشت قرمز و گوشت سفید استفاده می شوند. این نوع کاغذها می توانند به خوبی ماده غذایی را محافظت کنند.
– فضای آزاد برای فریز کردن مایعات؛ اگر برای فریزکردن مایعات از ظرف دهان گشاد استفاده می کنید به ازای هر نیم لیتر مایع (۵۰۰ سی سی)، یک دوم اینچ (۲‎/۱ سانتی متر ) و اگر از ظرف با دهانه باریک استفاده می کنید، سه چهارم اینچ (۹‎/۱ سانتی متر ) از فضای بالای ظرف را خالی بگذارید.
– فضای آزاد برای فریز کردن مواد غذایی جامد ؛ برای فریزکردن مواد غذایی جامد در ظروف دهان گشاد و ظروف با دهانه باریک باید به ازای هریک واحد ماده خشک ، نیم اینچ (۲‎/۱ سانتی متر ) از فضای بالای ظرف را خالی بگذارید.
– فضای آزاد برای فریزکردن انواع میوه؛ برای فریزکردن میوه ها در ظرف دهان گشاد به ازای هریک واحد ماده خشک، نیم اینچ (۲‎/۱ سانتی متر) و برای ظروف با دهانه باریک به ازای هر یک واحد ماده خشک یک و نیم اینچ (۸۱‎/۳ سانتی متر) فضا در نظر بگیرید.
ر صورتی که طبق الگو مواد غذایی را در ظروف به ویژه ظروف شیشه ای بسته بندی نکنید، پس از قراردادن شیشه های حاوی مواد غذایی در فریزر، شیشه ها شکسته یا ترک برمی دارند چرا که در اثر انبساط مواد غذایی ، حجم افزایش یافته و برای جبران کمبود فضا ظروف می شکنند.
مدت ماندگاری مواد غذایی در فریزر هر چند فریزکردن اصولی مواد غذایی به ظاهر تأثیری بر عطر و طعم و بوی آنهاندارد اما بی شک بر ارزش غذایی آنها تأثیر می گذارند به ویژه اگر بسته بندی نامناسب بوده و یا مواد غذایی بیش از زمان استاندارد در فریزر نگهداری شوند.

از این رو اگر مواد غذایی به درستی بسته بندی شده به سرعت در دمای فریزر سرد شوند، مدت ماندگاری به این شرح خواهد داشت:
میوه ها وسبزیها بین ۸ تا ۱۲ ماه.
گوشت ماکیان (مرغ، بوقلمون و…) بین ۶ تا ۹ ماه، توجه کنید ماکیان باید پس از پاک کردن و شستن و قطعه قطعه شدن در فریزر قرار بگیرند.
انواع ماهی به جز تن بین ۳ تا ۶ ماه.
گوشت قرمز خرد شده یا چرخ کرده بین ۳ تا ۴ ماه.
گوشت فراوری شده مانند انواع سوسیس و کالباس ، گوشت نمک سود و … بین یک تا ۲ ماه.
پس از گذشت زمان استاندارد ، اگرچه مواد غذایی به ظاهر سالم هستند اما هیچ گونه ارزش تغذیه ای نداشته و به تفاله تبدیل می شوند. بهترین زمان مصرف حداکثر ۳ ماه پس از فریزکردن برای موادغذایی با مدت ماندگاری بالا (مانند میوه ها و سبزیها) و برای موادغذایی با مدت ماندگاری پایین حداکثر یک ماه پس از فریزکردن است.

عوامل تأثیرگذار بر حفظ کیفیت مواد غذایی یخ زده
الف : فرایند کردن مواد غذایی
فرایند کردن به معنی ایجاد تغییراتی اندک در مواد غذایی خام به منظور حفظ کیفیت و ارزش تغذیه ای مواد غذایی بدون پختن کامل آنها است.
فرایند کردن به معنی ایجاد تغییراتی اندک در مواد غذایی خام به منظور حفظ کیفیت و ارزش تغذیه ای مواد غذایی بدون پختن کامل آنها است.
1_ آنزیم بری یا فرایند کردن میوه ها و سبزیها پیش از فریزکردن تأثیر به سزایی در حفظ کیفیت آنها دارد. به این منظور کافی است پس از جوشاندن اندکی آب موادغذایی چون نخودفرنگی ، هویج ، لوبیا و …
را با اندکی نمک برای چند دقیقه جوشانده و پس از خارج کردن از آب و سرد کردن آن ، بسته بندی کرده و به سرعت داخل فریزر بگذارید. برای سبزیها حرارت دهی ملایم کافی است.
2_ فرآیند کردن یا همان حرارت دهی ملایم به میوه ها نیز باعث ثابت شدن عطر و طعم، رنگ و ارزش تغذیه ای آنها می شود.

3_ برای فرایند کردن به دقت عمل کنید و پیش از این که حرارت باعث پختن میوه ها و سبزی ها شود حرارت را متوقف کنید. در زمان فریزکردن باید موادغذایی نیم پز و رو به خامی باشند. حرارت دهی حداکثر باید ۵ دقیقه باشد.
ب _ شرایط نگهداری بسته ها در فریزر
1_ دمای فریزر باید همواره دمای مشخصی برابر با ۱۸- درجه سانتیگراد (صفر درجه فارنهایت) داشته باشد. هرگونه تغییر دما باعث خراب شدن موادغذایی داخل فریزر می شود.
2_ پس از آماده کردن موادغذایی به سرعت آنها را در فریزر بگذارید.
3_ سعی کنید بافاصله، بسته ها را در فریزر بگذارید. انباشتن فریزر با بسته های زیاد ازحد مانع از جابه جایی هوا میان بسته ها می شود.
4_از انباشتن فریزر با موادغذایی که همگی تازه بوده و نیاز به یخ زدن دارند بپرهیزید. این کار باعث افزایش ناگهانی دمای فریزر و کاهش کیفیت موادغذایی می شود. از این رو به تدریج موادغذایی تازه را در فریزر بگذارید.
این نکته را فراموش نکنید که همواره «اولین بسته فریزشده، اولین بسته خارج شده» از فریزر برای مصرف است. با این روش همواره از موادغذایی تازه استفاده خواهیدکرد.
نگهداری از فریزر
مراقبت و نگه داری از فریزر نه تنها ازجهت اقتصادی مقرون به صرفه است بلکه باعث می شود تا فریزر دیرتر نیاز به تعمیر داشته و به نحواحسن از موادغذایی نگهداری کند. برای این منظور مکانی خشک، دور از آفتاب و گرد و غبار را انتخاب کرده و از جابه جا کردن فریزر پرهیز کنید.
فریزر را کنار گاز به ویژه گاز فردار، مایکروویو و هروسیله گرمایی دیگری چون شوفاژ و… قرار ندهید. چون باعث اختلال دمایی فریزر و فرسودگی آن می شود.ازسوی دیگر با تغییر دمای داخل فریزر موادغذایی آسیب می بینند. فریزرهایی که از انواع بدون برفک (Frost- Free) هستند نیاز به برفک زدایی ندارند. اما نیاز به تمیزکردن حداقل دوبار در سال دارند چرا که کثیف شدن فریزر خود عاملی جهت اختلال در کار فریزر است.
برای تمیزکردن فریزر ابتدا آن را خاموش کرده و پس ازانتقال موادغذایی داخل آن به جا یخی یا فریزری دیگر، فریزر را با دستمال آغشته به محلول جوش شیرین تمیزکرده و سپس با دستمال خیس اثر محلول را پاک کرده و با دستمال خشک، خشک کنید.
درصورتی که احساس کردید فریزر بوی نامطبوعی دارد، از محلول جوش شیرین (یک قاشق غذاخوری جوش شیرین در یک چهارم لیتر آب) با محلول سرکه (یک فنجان سرکه در یک گالن آب) برای پاک کردن فریزر استفاده کنید. می توانید برای از بین رفتن کامل بوی فریزر پس از ۱۰ دقیقه محلول را از داخل فریزر پاک کنید.
چند راه ساده برای نگهداری غذا و مواد غذایی
نگهداری غذا و مواد غذایی در منزل می تواند مشکلات خاص خود را بوجود آورد و انواع مختلف مواد غذایی نیازهای متفاوت نگهداری را برای محافظت از نفوذ و پیشرفت باکتری ها دارند. در اینجا نکات مفید و مهمی را ذکر می کنیم تا در جهت حفاظت از سلامت خود و خانواده مفید واقع شوند.
نگهداری سبزیجات
1- سبزیجات را باید در یخچال نگهداری کرد. سیب زمینی ، پیاز و سیر را در جای خنک  ، تاریک و با تهویه هوا نگهدارید اما لازم نیست که در یخچال نگهداری شوند. اگر گوجه فرنگی در یخچال نگهداری نشود طعم بهتری خواهد داشت. گوجه فرنگی بریده شده باید در یخچال نگهداری شود.
2- سبزیجات را در قسمت جا میوه ای در کیسه های پلاستیکی نگهدارید تا از دست رفتن رطوبت و ارزش های غذایی آنها جلوگیری کرده باشید. اما بادنجان و فلفل دلمه باید در جا میوه ای نگهداری شوند زیرا درون کیسه های پلاستیکی عرق می کنند پس باید بیرون از کیسه در جا میوه ای نگهداشت. قارچها را درون یک پاکت کاغذی بگذارید و بعد داخل جا میوه ای قرار دهید.
نگهداری میوه ها
1- سیب و توت همیشه باید در یخچال نگهداری شوند تا حداکثر تردی و تازگی خود را حفظ نمایند. میوه های تابستانی و صیفی جات (هندوانه،خربزه ، طالبی) باید در جای گرم نگهداری شوند تا برسند سپس داخل یخچال گذاشته شوند. انگور و میوه هایی که هنوز کال هستند و خوب نرسیده اند می توانند درون کاسه یا ظرف میوه داخل آشپزخانه بمانند تا برسند.
2- مرکبات در دمای اتاق خوب می مانند مگر اینکه هوا خیلی گرم باشد که در اینصورت می توانند آنها را داخل یخچال نگهداری نمایید. موزها را باید در اتاق با هوای خشک نگهداری کنید. ممکن است در صورت نگهداری در یخچال پوست موز سیاه شود (البته قسمت گوشتی موز هنوز هم خوب و سالم است) .
نگهداری محصولات لبنی
1- همیشه تاریخ انقضاء لبنیات را چک کنید مخصوصا شیر. هرگز شیری را که 2 یا 3 روز از تاریخ مصرفش گذشته نخرید. بطور کلی شیر قبل از تاریخ انقضا شروع به بوی بد دادن می کند حتی اگر شما در یخچال آنرا نگهداری کنید.
نگهداری غذای منجمد شده
مواد غذایی را در ظرف در بسته منجمد کنید و اگر از فروشگاه مواد غذایی منجمد شده تهیه می نمایید آنها را داخل ظروف در دار و در بسته نگهدارید تا به منزل برسید. اگر یخ آنها در راه باز شد آنرا در یخچال معمولی دوباره منجمد کنید. تکه های بزرگ یخ غشاء سلولی مواد غذایی باز شده را فرم داده ولی به مواد غذایی مفید آن اجازه خارج شدن را می دهد. غذهای منجمد را منجمد حفظ کنید تا کیفیت آنها حفظ شود زیرا وقتی که یخ مواد غذایی باز می شود باکتری ها شروع به فعالیت می کنند.
نگهداری محصولات گوشتی
1- گوشت تازه، مرغ و ماهی همیشه با خود مقداری باکتری به همراه دارند، بنابراین غذا باید همیشه در جای سرد نگهداری شوند. سرعت رشد باکتری در یخچال آهسته می گردد ولی در دمای اتاق این سرعت افزایش می یابد. پختن گوشت این باکتری ها را نابود می کند . گوشت، ماهی (غذاهای دریایی) و مرغ را در قسمت جاگوشتی یخچال نگهدارید.
مراقب باشید که مواد غذایی و محصولات گوشتی خام در تماس با دیگر مواد غذایی درون یخچال نباشند. آنها باید در انتهایی ترین قسمت یخچال نگهداری شوند تا آبی که از بسته بندی این مواد گوشتی می چکد دیگر مواد غذایی یخچال را آلوده نکند.
2- اطمینان حاصل نمایید که ماهی یا دیگر گوشت های دریایی خوب بسته بندی شده اند و هر چه سریعتر هم استفاده می شوند. اگر پس از دو روز استفاده نکردید آنها را دور بریزید و استفاده نکنید.
3- اگر قصد منجمد کردن گوشت- گوشت های دریایی یا مرغ را دارید آنها را با بسته بندی مخصوص فریزری خریده و سپس به محض خریدن آنها را به منزل آورده و هر چه زودتر آنها را منجمد نمایید. تخم مرغ ها را نیز در یخچال و ترجیحا با کارتون مخصوص خودشان نگهدارید . زیرا این کار علاوه بر جلوگیری از فاسد شدن تخم مرغ از، از دست دادن آب و رطوبت تخم مرغ از طریق پوسته آن جلوگیری خواهد کرد.
نگهداری دیگر محصولات مواد غذایی
اجازه ندهید غذای حیوانات خانگی با غذای شما تماس پیدا کنند. مواد غذایی انباری (غذاهای کنسرو شده ) باید در جای تاریک مانند کمد یا کابینت  یا انباری نگهداری شود. روغن ها را دور از نور مستقیم نگهدارید.

منبع :  ایران مانیا